بیایید رسمیّتِ حاکم بر نقدنویسی را کنار بگذاریم و دست به مقایسهای کودکانه بزنیم. از آن مقایسهها که، اگر از ظاهرِ غیرآکادمیکشان نترسیم، نتیجهشان را یا بدیهی میدانیم یا آنقدر پیچیده که قیاس را غیرممکن میکند: مقایسهی "تا تو با منی"، که اولین قطعه از آلبوم «تا تو با منی» است، با مثلاً قطعهی «شوخیه مگه» از حمید هیراد.
در یک طرف، با اثری مواجهایم که احتمالاً تعدادِ مخاطبانش فاصلهی زیادی با تعداد اجراکنندگانش ندارد و، در طرف دیگر، با اثری که، تنها در یکی از رسانههای پخشِ موسیقی، بیش از ۱۵ میلیون بار دانلود شده است. آن طرف، اجرای قطعه حاصلِ همکاری یک گروه بیستوچندنفره بوده است و این طرف احتمالاً حاصل همکاری یک کامپیوتر و یک تنظیمکننده. این از آن پاپهاییست که تقریباً همه سخیف میدانندش، اما تقریباً همه گوش میدهند و آن از همان موسیقیهایی که تقریباً همه فاخر میدانندش، اما کسی گوش نمیدهد.
به نظر میرسد، «مخاطب» داراییِ اصلیِ «شوخیه مگه» و پیچیدگی و دشواری، چه در اجرا و چه در سبک و نوع موسیقی، ارزش کلیدیِ «تا تو با منی» باشد. اما، اگر نگاهمان صرفاً به متنِ موسیقایی معطوف شود، واقعاً ساختِ «تا تو با منی» دشوارتر و پیچیدهتر است؟
«تا تو با منی» در دستهای از موسیقی کلاسیک ایرانی میگنجد که قاعدهی کلیِ آن سادهسازی و محدودسازی (در مد، فرم، ریتم و غیره) است؛ دستهای که از هایده تا علیرضا افتخاری و حجّت اشرفزاده را میتوان در طبقات مختلفش گنجاند. «تا تو با منی» مرتبهی رفیعی در میان طبقات این دسته نمیتواند داشته باشد: ملودیِ اصلی نخنماست و شبیهاش را پیشتر شنیدهایم (تصنیف «فِراق» از گروه کامکارها)؛ کیفیت اجرای ارکستر، خاصه جایی که ساز ایرانی به آن اضافه میشود، مطلوب نیست و حدِ خلاقیت و آفرینشگری در آهنگسازی کمینه است.
آن طرف، طبق اطلاعات شخصی نگارنده، «شوخیه مگه» از میان حدود صد قطعهی حمید هیراد برای پخش و نشر گزیده شده است. توفیق ۱۵ میلیونیِ یک اثر، در بازاری که روزانه دهها قطعه در آن منتشر میشود، نه اتفاقیست و نه صرفاً وابسته به پشتوانههای مالی و حواشی غیرموسیقایی: متن موسیقی قطعاً نقشی حیاتی دارد.
ساخت قطعهای شبیه به «تا تو با منی» با آموزش، و حتی به زعم من با آموزش به کامپیوتر، میتواند ممکن شود. اما خلق چیزی شبیه به «شوخیه مگه» پیچیدهتر از آن است که مبتنی بر آموزش باشد.
برای خرید و دانلود آلبوم تا تو با منی به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.
16 اسفند 1399