بدون اینکه دفترچهی آلبوم را باز کنیم، فقط روی جلد را ببینیم: عنوان آلبوم «تصنیف و ترانه» است و روی جلد چنین ترجمه شده: "BALLAD & SONG". نقش تصنیف در موسیقی ایرانی بیشباهت به نقش بالاد در موسیقی غربی نیست. اما ترجمهی واژهی «تصنیف» به «بالاد» مشابهِ این است که واژهی «حسن روحانی» را به «دونالد ترامپ» ترجمه کنیم: هر دو رئیس جمهور هستند و نقششان در ساختار حکومتها شبیه است.
همچنان روی جلد بمانیم. چند ساز ایرانی میبینیم: تار، سهتار، عود، تنبک و سنتور. تعداد سوراخهای صفحهی سهتار بیش از حدّ معمول است و عود و سنتور در دلِ هم رفتهاند. هیچچیز ربطی به عنوانِ آلبوم ندارد. تا اینجا میپنداریم صاحبانِ اثر «جزئیات» را جدی نگرفتهاند. اما اشتباه میکنیم.
دفترچه را باز کنیم و بخوانیم. بیتوجهی به جزئیات همچنان ادامه دارد و بههمریختگیِ گرافیکی غوغا میکند. اما یک آشفتگیِ بزرگ روی جزئیاتِ آشفته سایه انداخته است: لیستِ قطعات مندرج در دفترچه با آنچه میشنویم یکی نیست. دو قطعه که در دفترچه «۱۱- قطعه شرقی ۳» و «۱۲- ترانه رنگارنگ» نامگذاری شدهاند در محتوای صوتیِ آلبوم وجود ندارند! تا اینجا به نظر میرسد صاحبینِ اثر فقط ملزومات پیراموسیقایی و غیرموسیقاییِ تولید آلبوم را جدی نگرفتهاند. اما اشتباه میکنیم.
دفترچه را کنار بگذاریم و به موسیقی گوش دهیم. آلبوم از یک ایدهی کلی نفع میبرد: بررسی صوتیِ زیباشناسیِ تلفیقِ شعر و موسیقی در تصنیفهای بهجامانده از دورهی قاجار و ترانههای رادیوییِ دورهی گلها، که در دو بخشِ منفصل ارائه شده است. علاوه بر این ایدهمندیِ اولیه، گرمای صدای خواننده هم به شنیدن ادامهی آلبوم تشویقمان میکند. اما در بخشِ دوم، ناگهان صدای خواننده بدلِ صدای غلامحسین بنان میشود. همینجاست که آشفتگیهای دفترچه در محتوای موسیقایی هم ادامه پیدا میکند. معلوم نیست غایتِ آلبوم بازنمایی است یا فرانمایی. از طرفی، خواننده سعی در بازنماییِ موبهمو دارد و از طرفی ارکستراسیون، شیوهی اجرا و جزئیاتِ قطعات دچار تغییراتِ اساسی شده است. تفاوتِ یک «مردِ هزارصدا» که خوانندههای مختلف را تقلید میکند، با خوانندهای که، با دورنمای پژوهشی، دست به تقلیدِ صدای یک خوانندهی قدیمی میزند چیست؟ احتمالاً بخشی از جواب را میشود در بسترِ ارائه جُست؛ بستری که در آلبوم «تصنیف و ترانه»، به دلیلِ همان تناقض، تقلید صدای خواننده را از یک بازنماییِ پژوهشی دور کرده است.
برای خرید و دانلود آلبوم تصنیف و ترانه به وبسایت بیپتونز مراجعه کنید.